نویسنده: محمد قائد
ناشر: انتشارات طرح نو
۳۲۸ صفحه، ۴۰۰۰ تومان
[چاپ دوم، ۱۳۸۴]

چندوقتی می‌شد که کتابی من رو این‌طوری به فکرکردن وادار نکرده بود. اما با خوندنِ تک‌تک مقاله‌ها [یا هر اسم دیگه]ی این کتاب، قشنگ مجبور بودم فکر کنم. و البته این مربوط به فکری بود که پشت نوشته‌ها وجود داشت. قائد واقعاً خوش‌فکره. هر چند که به نظر میاد بیش‌ازاندازه همه‌چیز رو با عقل می‌سنجه، اما توی همه‌ی مقاله‌هاش مشخصه که داره احساسی عمل می‌کنه. چه جاهایی که داره تعریف می‌کنه؛ و چه جاهایی که بی‌رحمانه می‌کوبه. البته این ضعف نیست. چون لااقل پایه‌ی هر نوشته‌ای رو احساس تشکیل می‌ده.
اوایل فکر می‌کردم قائد خیلی منظم می‌نویسه و فکر می‌کنه. اما توی مقاله‌های آخر دیدم که کمی داره پراکنده و البته مربوط به موضوع اصلی می‌نویسه. با این حال پاراگراف‌ها رو خوب کنار هم نمی‌چینه. هر چند که جذاب‌بودن پاراگراف‌هاش باعث می‌شه تا حدودی این مطلب رو یادتون بره. گذشته از همه‌ی این‌ها، نثر قائد جزو اون نثرهای منحصربه‌فرده. بسیار دقیق از نظر نشانه‌گذاری، چیدن کلمه‌ها توی جمله به طوری که راحت بشه مفهوم رو فهمید، انتخاب کلمه‌های مناسب و قشنگ. نثرش وحشتناکه.
***
این کتاب رو از دست ندید. عنوان مقاله‌ها رو هم می‌نویسم که ببینید خوشتون میاد یا نه. ضمناً مقدمه‌ی کتاب رو هم بابک احمدی نوشته.

یک: تأمل در چند مفهوم و تعریف
۱- درباره‌ی نوستالژی
۲- مفهوم آینده در ادبیات قدیم و در تفکر اجتماعی معاصر
۳- اسنوبیسم چیست؟

دو: چشم‌اندازهای اجتماعی
۱- فرزانگان و بقال‌ها
۲- دگردیسی یک آرمان

سه:‌ نگاه به گفتار و نوشتار و رفتار
۱- دفترچه‌ی خاطرات و فراموشی
۲- درباره‌ی سانسور
۳- نتیجه‌ی اخلاقی را فراموش نفرمایید
۴- به مردگان نمره‌ی انضباط بدهید و بگذارید استراحت کنند
۵- آیا شهرتْ ویتامین روح است؟
۶- درباره‌ی الهام، توارد، اقتباس و دستبرد
۷- این صفحه برای شما جای مناسبی نیست
۸- در فضیلت نام‌ها

آن سوی آستانه
مردی که خلاصه‌ی خود بود: احمد شاملو (۱۳۰۴-۱۳۷۹)
***
[۷ مرداد ۱۳۸۶، ۴:۳۰]

نویسنده: ایتالو کالوینو (Calvino, Italo)
مترجمان: رضا قیصریه، اعظم رسولی، مژگان مهرگان
ناشر: کتاب خورشید
۲۵۶ صفحه، ۲۶۰۰ تومان
[چاپ دوم، شهریور ۱۳۸۵]

"اولین چاپ از داستان‌ها، در نوامبر ۱۹۵۸ و توسط انتشارات اینائودیِ تورینو منتشر شد. کالوینو ساختار مجموعه را با تقسیم آن به چهار "کتاب" نظم بخشید و تقریباً تمامی داستان‌های مجموعه‌ی قبلیش را نیز به آن اضافه کرد: کلاغ آخر از همه می‌رسد (۱۹۴۹)، سه زندگی‌نامه از ورود به جنگ (۱۹۵۴)، ده داستان نخست از مارکو والدو (۱۹۶۳)، نه ماجرا از سری عشق‌های دشوار (۱۹۷۰)، سه رمان کوتاه که قبلاً در مجلات به چاپ رسیده بودند و دیگر داستان‌های پراکنده‌ای که تا آن زمان در یک مجموعه نگهداری نشده بودند."
***
همون‌طور که اول کتاب گفته، نباید توقع داشته باشید که همه‌ی داستان‌های این مجموعه جدید باشن. خیلی‌ها رو توی کتاب‌های قبلی که از کالوینو ترجمه شده دیدیم: شاه گوش می‌کند، مارکو والدو، مورچه‌ی آرژانتینی. با این حال تعداد داستان‌های جدیدش قابل توجهه. نکته‌ی دیگه‌ای که در مورد داستان‌ها وجود داره، پراکندگی‌شون از نظر تاریخ نوشتنه. برای همین خیلی خوب می‌تونید سیر کارهای کالوینو رو توی اون‌ها ببینید. بعضی از کارهاش واقعاً متوسط و حتی ضعیفن. به نظرم بین داستان‌های جدید کتاب، سه‌تاشون خیلی خوبن: خانم پائولاتیم، کلاغ آخر از همه می‌رسد، یک تختخواب گذری.
***
در مورد ترجمه. به نظرم کار هر سه‌تا مترجم خوب بوده. رضا قیصریه دو داستان، اعظم رسولی ۱۳تا و مژگان مهرگان ۶تا. البته بعضی جاها نیاز به ویرایش داره. غیر از این کتاب هم همین انتشارات در ادامه مجموعه‌ی "قارچ‌ها در شهر" رو منتشر کرده. این هم یادداشت کتابلاگ در مورد این مجموعه و مجموعه‌ی بعدیش.
***
+ مورچه‌ی آرژانتینی
+ شوالیه‌ی ناموجود
+ اگر شبی از شب‌های زمستان مسافری
+ شش یادداشت برای هزاره‌ی بعدی
+ تی صفر
***
[۲۸ تیر ۱۳۸۶، ۲۰:۳۵]

نویسنده: ماریو بارگاس یوسا (Vargas Llosa, Mario)
مترجم: رامین مولایی
ناشر: انتشارات مروارید
۱۸۱ صفحه، ۱۴۰۰ تومان
[چاپ اول، ۱۳۸۲]

یه آدم جوان که تازه می‌خواسته نویسندگی رو شروع کنه، به بارگاس یوسا نامه می‌نویسه و ازش کمک می‌خواد. بارگاس یوسا هم با میل و رغبت جوابش رو می‌ده و این نامه‌نگاری ادامه پیدا می‌کنه تا ۱۲ بار. این کتاب مجموعه‌ی نامه‌های بارگاس یوسا به اون نویسنده‌ست. یعنی نامه‌های اون نویسنده‌هه رو دیگه نیاورده. قبل از خوندن کتاب، فکر نمی‌کردم بارگاس یوسا وارد عناصری بشه که رمان رو قوی می‌کنن. استاد با زدن مثال‌هایی از رمان‌های بزرگ، اون عناصر رو برای نویسنده‌ی تازه‌کار روشن می‌کنه.
***
با خوندن هر کتاب از بارگاس یوسا، علاوه بر اینکه کلی چیز یاد می‌گیرید، تسلطِ وحشتناکش رو هم روی هنر داستان‌نویسی متوجه می‌شید. گذشته از همه‌ی این حرف‌ها، خودش هم خیلی آدم خوبیه. از لحنی که توی نامه‌ها به کار برده خیلی راحت می‌شه این رو فهمید. ضمناً تواضعی هم که داره، خیلی دوست‌داشتنی‌ترش می‌کنه. هیچ‌وقت از رمان‌های خودش مثال نمی‌زنه. تنها باری هم که به یکی از داستان‌های خودش اشاره می‌کنه، این‌طوریه: "اجازه بدهید مثالی بزنم از خودم که در مقابل عظمت شگرف رمان فلوبر ذره‌ای ناچیز هم نیست..."
از همه‌ی بزرگان داستان‌نویسی با احترام یاد می‌کنه؛ حتی از گابریل گارسیا مارکز که کلی با هم مشکل دارن. خلاصه‌ی کلام اینکه بارگاس یوسا یه اسطوره‌ست.
***
غیر از اون بخش‌های کتاب که حالت درس دارن، بعضی وقت‌ها جمله‌هایی رو اون وسط می‌نویسه که خیلی خیلی لذت‌بخشن. مثلاً: "به هر حال، اینْ همه‌ی یافته‌هایم از رمان بود. (حقیقتش من با ذره‌بین به دنبال آن‌ها نگشته‌ام؛ چون من خواندن رمان‌ها را دوست دارم، نه کالبدشکافیشان را!)"
یا این‌یکی که آخرِ آخرین‌نامه میاره و به نظرم بهترین حرفی بوده که می‌شده در پایان یه همچین سری نامه‌ای زد:
"دوست عزیزم؛ همه‌ی سعی من این است که به شما بگویم هر آنچه در نامه‌هایم پیرامون قالب و شکل رمان خواندید، فراموش کنید و فقط بنشینید و یکباره سرگرم نوشتن رمان شوید."
***
+ سال‌های سگی
+ چرا ادبیات؟
+ مرگ در آند
+ گفتگو در کاتدرال
+ دوشیزه‌خانم تاکنا
+ موج‌آفرینی
+ مردی که حرف می‌زند
+ واقعیت نویسنده
+ سور بز
***
[۲۴ تیر ۱۳۸۶، ۱۸:۲۵]

نویسنده: وودی آلن (Allen, Woody)
مترجم: محمود مشرف آزاد تهرانی
ناشر: نشر ماه‌ریز
۱۷۵ صفحه، ۱۳۰۰ تومان
[چاپ دوم، ۱۳۸۴]

درست مثل "مرگ در می‌زند"، مجموعه‌ای از طنزهای وودی آلنه. به نظر من مرگ در می‌زند جذاب‌تر بود. شاید هم به این خاطر که مرگ در می‌زند رو قبل از این خونده‌ام؛ و برای همین، این مجموعه کمی تکراری به نظر می‌رسید. به هر حال فکر می‌کنم وودی آلن توی اکثر طنزهای این کتاب روال مشخصی رو دنبال می‌کنه. یعنی با استفاده از یک قالب مشخص شوخی، چندین و چند متن می‌نویسه که مسلماً بعد از یه مدت خسته‌کننده می‌شن و حالت شوخی رو از دست می‌دن. با این حال توی هر کدوم از متن‌ها می‌شه چندتا تیکه‌ی درخشان پیدا کرد.
***
+ رز ارغوانی قاهره
+ آنی هال
+ مرگ در می‌زند
***
[۲۰ تیر ۱۳۸۶، ۲۲:۵۰]

نویسنده: دینو بوتزاتی (Buzzati, Dino)
مترجم: محسن ابراهیم
ناشر: نشر مرکز
۲۹۴ صفحه، ۴۵۰۰ تومان
[چاپ اول، اسفند ۱۳۸۵]

این کتاب به معنای دقیق کلمه، مجموعه‌ی داستان کوتاه نیست. نوشته‌های پراکنده و شاید ناکاملیه که توش هم می‌شه داستان کوتاه پیدا کرد، هم مقاله، هم طرح داستان، هم یادداشت روزانه. خیلی وقت‌ها هم پیش میاد که یک ایده رو توی چند تا از نوشته‌های کتاب می‌بینید. یا مثلاً کامل‌شده‌ی بعضی از طرح‌ها، توی کولومبره اومده. در هر صورت پشت همه‌ی نوشته‌ها، ایده‌های نابی هست.
***
بوتزاتی توی بیشتر نوشته‌هاش، هر چند که خیلی کوتاهن، سعی می‌کنه یه دنیای جدید خلق کنه. معمولاً هم این دنیای جدیدش الهام‌گرفته از دنیای واقعیه. با این فرق که هر قاعده‌ای رو که توی این دنیا وجود داره، توی دنیای خودش برعکس می‌کنه و به خواننده نشون می‌ده که دنیا رو این‌طوری هم می‌شه دید؛ و نباید قواعدی که خود انسان‌ها ساخته‌انشون، اون‌ها رو مغلوب کنه. [شرمنده‌ام از خودم بابت نوشتن این‌ها. ولی واقعاً این‌طوری به نظرم می‌رسه.]
***
با خوندن این مجموعه تقریباً مطمئن شدم که کالوینو خیلی خیلی از بوتزاتی تأثیر گرفته. و شاید بشه صورت اصیل خیلی از نوشته‌های کالوینو رو توی داستان‌های بوتزاتی پیدا کرد. با خوندن هر متن جدیدی از بوتزاتی، بیشتر پی به نابغه‌بودنش می‌برم. واقعاً متنِ ضعیف ازش ندیدم توی این چندتا کتابی که تا حالا خوندم. ترجمه‌ی محسن ابراهیم هم گذشته از چند تا ایراد ویرایشی، بسیار عالیه.
***
+ صحرای تاتارها
+ کولومبره
***
[۱۶ تیر ۱۳۸۶، ۱۴:۲۵]