[چاپ سوم، ۱۴۰۱]

چون یه زمانی خیلی کتاب‌خون بودم، خیلی از دوست‌ها و آشناها فکر می‌کنن که من تمام کتاب‌های معروف رو خونده‌م. ولی همون‌طور که دیده می‌شه ۱۹۸۴ (و حتی قلعه‌ی حیوانات) جزو کتاب‌هاییه که نخونده بودمشون. جنایت و مکافات هم یکی دیگه.

می‌شه گفت ۱۹۸۴ بیشتر از این که اثر ادبی باشه، بیانیه‌ی سیاسیه. معمولاً از رمان‌هایی که این ویژگی رو دارن خوشم نمیاد، اما ۱۹۸۴ رو تقریباً راحت خوندم و بدم هم نیومد. کتاب داره یه فضای آخرالزمانی یا شاید پادآرمان‌شهری رو توصیف می‌کنه از زمانی که حکومت‌های تمامیت‌خواه و کمونیستی («حزب») تمام ابعاد زندگی مردم رو کنترل می‌کنن، ولی جالبیش برای من این بود که حس می‌کردی خیلی شبیه وضعیت امروز آمریکاست، حالا با چند لایه پنهان‌کاری.

ترجمه‌ش هم واقعاً خوب بود. یادم میاد یکی دو بار سر یه کاری با احمد کسایی‌پور صحبت کردم، حرفه‌ای و محترم بود.

***

[۲۰ دی ۱۴۰۲، ۱۳:۴۰]

[چاپ چهارم، ۱۴۰۰]

توی کتاب‌هایی که از فوئنتس خونده‌م شاید ساده‌ترینشون باشه. شیوه‌ی روایت کتاب نامه‌هاییه که یه انقلابی آرژانتینی به اسم بالتاسار بوستوس به دو تا از دوستانش می‌نویسه. بالتاسار بوستوس به دنبال آرمان‌های انقلاب کل آمریکای جنوبی رو می‌گرده و همزمان وقایع تاریخی و زندگی شخصیش رو برای دو دوستش روایت می‌کنه.

بالاخره بعد از یازده سال بالتاسار بوستوس برمی‌گرده و این سه نفر دیدار می‌کنن. یکی از این دو دوست، راوی کتابه که توی پایان‌بندی می‌فهمیم در واقع معشوق مخفی کسی بوده که بالتاسار بوستوس به دنبالش بوده. حالا می‌دونم که داستان رو لو دادم، ولی آخه کی این‌جا رو می‌خونه. 

***

[۲۵ خرداد ۱۴۰۲، ۲۲:۲۰]

[چاپ چهارم، ۱۴۰۱]

از اون رمان‌های آخرالزمانی و پادآرمانشهریه که من خوشم میاد. دنیایی که توش آتش‌نشان‌ها شغلشون تبدیل شده به پیدا کردن و سوزوندن کتاب‌ها؛ و مردم هم با این وضعیت مشکلی ندارن. حکومت خوندن و نگه داشتن کتاب رو ممنوع کرده و خودش کنترل اطلاعات و فرهنگ و این چیزها رو در دست گرفته. اول کتاب‌ها رو خلاصه کرده و بعد هم خلاصه‌ی کتاب‌ها رو، تا جایی که از هر کتاب یه جمله باقی مونده. بقیه‌ی چیزها هم از طریق تلویزیون به خورد مردم داده می‌شه و مردم هم از این جهل خودخواسته راضین. این وسط یه آتش‌نشان به اسم گای مونتاگ طی یکی از کتاب‌سوزی‌ها به خودش میاد و یه کتاب کش می‌ره و چشمش به دنیا باز می‌شه و علیه اون نظم حکومتی عصیان می‌کنه. 

کلاً کتاب خوبیه و برام جالبه که این دغدغه‌ها مختص امروز نیست و حتی هفتاد سال پیش هم وجود داشته. واقعاً کاش نویسنده‌ش زنده بود و این روزهای دنیا و اینستاگرام و تیک‌تاک و تاثیرشون روی جامعه رو می‌دید.

***

[۷ اردیبهشت ۱۴۰۲، ۱۶:۲۵]

[چاپ سوم، ۱۴۰۰]

تعویذ ماجرای یه زن شاعره که از اروگوئه به مکزیک مهاجرت کرده و توی محافل ادبی و روشنفکری رفت‌وآمد داره. از نظر زمانی هم داستانی توی فضای بعد از کودتای پینوشه می‌گذره و قراره وضعیت شاعرها و روشنفکرها رو توی اون موقعیت تصویر کنه.  

قبلاً از بولانیو چندتا داستان کوتاه به انگلیسی خونده بودم و در جریان بودم که نویسنده‌ی مهمیه، ولی اون‌قدر ارتباط برقرار نکرده بودم. تعویذ رو هم نمی‌تونم بگم از کتاب‌های محبوب عمرمه، ولی توی اون‌هایی که فضای شاعرانه دارن به نسبت قابل تحمله و خاطره‌ی بدی ازش تو ذهنم نمی‌مونه.

***

[۷ فروردین ۱۴۰۲، ۸:۳۰]

[چاپ ششم، ۱۴۰۱]

 هفت داستان کوتاه از بورخس که جز یکیش («دوئلی دیگر» با ترجمه‌ی احمد میرعلائی) بقیه‌ش به ادعای میرعباسی اولین باره که به فارسی ترجمه می‌شن. راستش حال نداشتم بگردم ولی تقریباً مطمئنم بقیه‌ش هم جسته گریخته جاهایی ترجمه شده‌ان و حتی شاید توی همون مجموعه‌ی کتابخانه‌ی بابل هم گیر بیان که میرعلائی ترجمه کرده بود. حالا مهم نیست. مثل بقیه‌ی داستان‌های بورخس با لذت عجیبی خوندمشون. یه رازآلودگی و مستندنمایی خفنی توی فضای داستان‌هاش هست که هیچ جای دیگه گیر نمیاد. از اون جنسی که آدم هوس می‌کنه هر از گاهی باز بهشون سر بزنه و یه داستان رو تصادفی از اون وسط بخونه. 

***

[۲۹ اسفند ۱۴۰۱، ۶:۱۵]

[چاپ سوم، ۱۴۰۱]

 یکی از کتاب‌های مجموعه‌ی مختصر و مفید انتشارات دانشگاه آکسفورده که نشر ماهی چندتای دیگه‌ش رو هم درآورده. ایده‌ی کلی کتاب اینه که جدال علم و دین و تعارض‌های ظاهری‌ای که بینشون دیده می‌شه، در اصل یه جور نبرد سیاسی برای به دست گرفتن نهادهای قدرت مثل آموزش و پرورش و این‌هاست. وگرنه اتفاقاً تعارض روش‌شناختی خاصی بین علم و دین وجود نداره و مشابهت‌های زیادی با هم دارن. عنوان‌های فصل‌هاش اینه:

جدال علم و دین راستی بر سر چیست؟

گالیله و فلسفه‌ی علم

آیا خدا در کار طبیعت دخالت می‌کند؟

داروین و تکامل

خلقت‌باوری و طراحی هوشمندانه

ذهن و اخلاق   

قشنگ سال‌ها بود که دو تا کتاب رو با این فاصله‌ی کم نخونده بودم. این هم به خاطر هواپیما و یه جور توفیق زورکی بود. نمی‌خواستم تبصره‌ی ۲۲ رو دوباره کول کنم و ببرم، برای همین سرعتی تمومش کردم. این هم کلا دو سه ساعت بیشتر توی هواپیما وقت نگرفت و خوندنش هم راحت بود.

***

[۲۵ اسفند ۱۴۰۱، ۲۱:۴۵]

[چاپ اول، ۱۳۹۲]

 یه داستان بلند ۹۰ صفحه‌ایه در مورد عریضه‌نویسی که با فهمیدنِ شانسکی یه راز یک‌شبه ثروت زیادی به جیب می‌زنه. زندگی این آدم نماد طبقه‌ی نوکیسه‌ایه که بعد از جنگ جهانی و به خاطر تغییر رابطه به آمریکا به وجود اومد. توی داستان با یه جور لحن طنزآمیز می‌بینیم که چطوری این آدم دور خودش رو پر از خدمتکار و معشوقه می‌کنه و در نهایت انگار به دست همون آدم‌ها اسیر می‌شه، چون به نظر میاد اون‌ها هم از رازی که این آدم به واسطه‌ی اون ثروتش رو به هم زده باخبرن. نقطه‌ی چرخش داستان جاییه که یکی از معشوقه‌های راوی به دست یکی از خدمتکارها کشته می‌شه و خدمتکارهای دیگه به انتقامش اربابشون رو در ازای آزادی همکار/فامیلشون توی اون قصر گروگان می‌گیرن. 

نیمه‌ی دوم کتاب هم مصاحبه‌ی فوئنتس با پاریس ریویوئه که توش حرف‌های جالبی می‌زنه، به خصوص از نظر مشابهت بعضی از جنبه‌های جامعه‌ی مکزیک با ایران. باید اعتراف کنم که نظرم در مورد فوئنتس و یوسا تا حدی عوض شده، چون با دید الانم می‌بینم که این‌ها نویسنده‌هایی هستن که از دریچه‌ی نگاه غربی به ما شناسونده شدن. فوئنتس ممکنه بهترین نویسنده‌ی مکزیک نباشه، بلکه بهترین نویسنده‌ای باشه که خواننده‌ی غربی دوست داشته بخونه. توی مصاحبه خودش هم مدام تاکید می‌کنه که خیلی کم توی مکزیک زندگی کرده و عملاً بیشتر عمرش توی اروپا و آمریکا گذشته. خلاصه احترامم بهش تا حدی کم شد، همون‌طور که برای نویسنده‌های ایرانی خارج‌نشین (که سانتیمانتالش می‌کنن و به خودشون می‌گن تبعیدی و...) نمی‌شه احترامی قائل بود.  

در مجموع کتاب ویژه‌ای نیست، ولی به خوندنش می‌ارزه.   

***

[۳ بهمن ۱۴۰۱، ۲۳:۵۰]

[چاپ سوم، ۱۳۹۳]

موقع خوندنش تنها فکری که باهاش دست‌وپنجه نرم می‌کردم این بود که چرا دیگه داستان‌های به این خوبی شگفت‌زده‌م   نمی‌کنن؟ باورم نمی‌شه که از شروع این وبلاگ ۱۷ سال می‌گذره. زمانی که توش یه نفر از نوزادی به سال اول دانشگاه می‌رسه.  از اون شور و هیجانی که اوایل از خوندن کتاب داشتم تقریباً چیزی باقی نمونده. همون‌طور که قبلاً هم نوشتم، تمرکزم به زیر یک دقیقه رسیده و کتاب‌ها اون جوششی رو که قبلاً توم برمی‌انگیختن، برنمی‌انگیزن. دیگه برام از آینده و دنیاهای ناشناخته خبر نمی‌دن. توی کتاب‌ها بیشتر دنبال تجربه‌هایی که واقعاً از سر گذرونده‌م می‌گردم یا تایید چیزهایی که به‌شون عقیده دارم. خلاصه وضعیت به شدت روشنفکری‌ای پیش اومده.  

اما در مورد این کتاب. پنج تا داستان کوتاهه که توشون حالت‌های رئالیسم جادویی دیده می‌شه. بهترینش که واقعاً هم پایان‌بندی خوبی برای مجموعه بود، داستان «چکمه‌های هفت‌فرسخی» بود که علاوه بر اون عنصر خیالی و طنز، یه غم دلنشین و ملایم هم داشت. پایان‌بندی داستانش هم بی‌نظیر بود. 

در کل توصیه‌ش می‌کنم، هرچند که دیگه کسی این وبلاگ رو نمی‌خونه و توصیه‌م اثری نداره.

***

[۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۱، ۱۰:۵۵]

[چاپ اول، ۱۳۹۱]

فکر کنم اولین کتابی بود که از داستایوفسکی می‌خوندم. رمان نسبتاً ساده‌ایه؛ داستان مردی که توی نظام اداری روسیه کار  می‌کنه و می‌خواد بالاتر از چیزی باشه که هست، و این موضوع باعث می‌شه دچار جنون و توهم بشه و فکر کنه که یه همزاد پیدا کرده.

ترجمه‌ش مثل همه‌ی ترجمه‌های سروش حبیبیه و اون امضاهای معروف رو داره، مثلاً قیدها رو به شکل جمله در نمیاره و می‌نویسه: از فرط خوشحالی گریان (به جای «در حالی که از فرط خوشحالی...») که حالا بعضی‌ها خوششون میاد و بعضی‌ها نه. خودم قبلاً روی اعصابم می‌رفت ولی الان به نظرم عادی رسید.

در کل خوب بود، معمولی بود. ولی مطمئنم جنایت و مکافات و شیاطین خیلی عمیق‌ترن و ارزش خوندنشون بیشتره. شاید یه موقعی رفتم سراغشون.  

***

[۸ فروردین ۱۴۰۱، ۱۶:۳۹]

[چاپ ششم، ۱۳۹۸]

 یکی دیگه از کتاب‌های ناتموم کافکا که اسم اصلیش مفقودالاثر بوده و وقتی ماکس برود (وصی ادبی کافکا) منتشرش می‌کنه، اسمش رو می‌ذاره آمریکا. توی مجموعه‌ی آثار ناتموم کافکا، آمریکا اولین اثره و تقریبا هم می‌شه از فضای کتاب این رو حدس زد. اون چیزی که از «فضای کافکایی» تو ذهن بعضی مخاطب‌ها هست، توی این کتاب به چشم نمی‌خوره و برعکس می‌شه گفت یه حالت خوشبینانه یا سرخوشانه توی کتاب دیده می‌شه.

 کتاب با ورود پسر شونزده‌ساله‌ای به اسم کارل روسمن به بندر نیویورک شروع می‌شه که به خاطر گندی که توی آلمان بالا آورده بوده، پدر و مادرش یه جورهایی تبعیدش کرده‌ن به آمریکا. بقیه‌ی کتاب هم جست‌وجوی این آدم تو آمریکاست و مواجهه‌ش با آدم‌ها و موقعیت‌های مختلف، از جمله داییش، دو سه تا آدم شیاد که یه جورهایی زندگیش به اون‌ها گره می‌خوره، یکی دو تا کار موقت و این حرف‌ها. می‌خواستم یه کم در مورد مربوط بودن خیلی از بخش‌هاش به آمریکای امروز هم بنویسم که دیگه حوصله ندارم.   

«کارل گفت کم‌کم شب شروع می‌شود، اگر بیش از این این‌جا بمانم، جزو این‌ها می‌شوم.» 

***

[۱۷ تیر ۱۴۰۰، ۱۴:۳۵]